Canola cultivarevaluasie: Wes- en Suid-Kaap 2010

Saamgestel deur PJA Lombard
Departement van Landbou Wes-Kaap, Instituut vir Plantproduksie, Elsenburg

Inleiding

Die verteenwoordiging van cultivargroepe in die proewe het heelwat verander oor die afgelope dekade van net konvensioneel tot konvensioneel, TT en CL. Die aantal bastercultivars in die 2010 proewe het ook 'n merkbare toename getoon. Dit is 'n aanduiding dat maatskappye in Australië toenemend op basters, en spesifiek binne die TT en CL groepe, fokus in hul teelbeleide. Onkruiddoders met imasamoks as aktiewe bestanddeel kan gebruik om onkruide te beheer by CL cultivars. Hierdie CL-cultivars is dus ideaal vir gebruik waar peulgewasse (byvoorbeeld lusern) ondergesaai word, aangesien imasamoks-onkruiddoders ook geregistreer is vir gebruik in lusern en medics. Die TT-groep cultivars is tolerant teen simazine- en atrazine-bevattende onkruiddoders. Simazine-, atrazine- en imasamoks-bevattende onkruiddoders kan egter nie gebruik word waar konvensionele cultivars geplant word nie. Inligting oor spesifieke cultivars en hul aanwending in die onkruidbestuursprogram kan vanaf die saadmaatskappye verkry word wat hulle in Suid-Afrika versprei.

Nasionale cultivarproewe

Die Departement van Landbou:Wes-Kaap het gedurende die 2010 seisoen 'n reeks cultivarproewe in die Wes en Suid-Kaap uitgevoer. Sewe proewe is in die Suid-Kaap aangeplant (11 Mei tot 2 Junie), maar slegs 2 proewe se data word hier bespreek. Die ander proewe se resultate was weens droogte (2) slakke (2) en onkruidprobeleme (1) nie bruikbaar nie. In die Swartland is 7 proewe tussen 7 Mei en 20 Mei aanplant op 6 lokaliteite waarvan slegs een se data weens oneweredige en swak ontkieming nie bruikbaar was nie.

Klimaat oorsig

In die algemeen was die klimaatstoestande gedurende 2010 meer gunstig vir gewasverbouing in die Swartland as in die Suid-Kaap (Tabel 1). Nogtans is die 2010 groeiseisoen gekenmerk deur onder-gemiddelde reënval in die middel Swartland (Langgewens) (Figuur 1).

In die Suid-Kaap is die proewe by Riversdal en Tygerhoek vroeg geplant (11 Mei) en is goeie opbrengste behaal. Aanplantings in die Swellendam area is egter vanweë baie droë toestande later gedoen en was die opbrengste so laag en wisselvallig dat dit nie statisties verwerk kon word nie.

Aangesien dit gedurende April en Mei in beide die Swartland en Suidkaap min gereën het, was die vooropkoms beheer van onkruide nie baie suksesvol nie.

Gemiddelde temperature het voorgekom tydens die vegetatiewe groeistadium van die plante (tot blom). Die maksimum temperature tydens Augustus en September was by Langgewens en Tygerhoek hoër as die lang­termyngemiddelde.

Agronomiese praktyke

Die proefpersele in die Swartland en Suid-Kaap is voor plant met 'n vlak tand bewerk ten einde 'n fyn, gelyk saadbed te verseker. Die proewe is geplant met 'n Wintersteiger perseelplanter. Die duisendkorrelmassa en ontkiemings­persentasie van elke cultivar is bepaal en saaidigthede is bereken ten einde 'n mikpunt van tussen 50 en 70 plante m^-2 te verseker.

Alle bemesting is toegedien volgens grondontledings van grondmonsters wat by elke proefperseel geneem is. Enkel supers is as fosfaat bron toegedien teen 15kg P ha^-1 op alle lokaliteite om aan die plante se fosfaat- en swawelbehoeftes te voorsien. Stikstofbemesting is volgens aanbeveling gedoen en is aangepas volgens grondtipe en reënvalsyfers en het gewissel van 60 tot 100kg N ha^-1, wat verdeel is in twee tot drie toedienings (plant, roset en stamverlenging). 'n Boorbespuiting is op alle lokaliteite gedoen teen die einde van die stamverlengingsfase om bevrugting te bevorder.

Chemiese onkruidbeheer, waar nodig, is volgens onkruidspesie toegepas, maar dieselfde onkruiddoders is vir alle cultivars gebruik. Die voordele wat CL- en TT-cultivars ten opsigte van die gebruik van spesifieke onkruiddoders inhou, is dus nie benut nie. Waar chemiese onkruidbeheer nie doeltreffend was, is onkruid met die hand verwyder om 'n onkruidvrye stand te verseker.

Die beheer van insekte het hoofsaaklik bestaan uit 'n vroeë bespuiting om die saailinge te beskerm. Later in die seisoen is waar nodig gespuit vir die beheer van plantluise, ruitrugmotlarwe en bolwurms.

Figuur 1A

Figuur 1B

Figuur 1C

Proewe is met 'n net toegemaak om hulle teen voëls en die ergste wind te beskerm. Met rypwording is persele direk gestroop met 'n Wintersteiger perseelstroper, waarna die saad skoongemaak en toegelaat is om 'n resulterende vogpersentasie (≥8%) te bereik voordat dit geweeg is.

Resultate

Al die cultivars in die Suid-Kaap het langer geneem om te blom as in die Swartland (Figuur 2). Die cultivars 43C80 en Hyola571CL het die vroegste geblom. Kultivars wat vroeg blom (blomstadium gouer bereik) het 'n voordeel en kan die moontlike ongunstige warm en droë periode gedurende September vryspring aangesien hulle dan reeds klaar hul saad gevul het.

Die opbrengsresultate word opgesom in Tabel 2 en 3 vir die onderskeie gebiede. Die "Clearfield (CL)" en "Triasien tolerante (TT)"-cultivars se data is geskei van die konvensionele cultivars, terwyl die bastercultivars met 'n * aangedui word.

In die Swartland was die gemiddelde opbrengste vir 2010 hoër as in 2009 (1.923 ton ha^-1 teenoor 1.664 ton ha^-1). Die proefgemiddeldes vir die Swartland het volgens Tabel 2 gewissel tussen 1.7 ton ha^-1 (Langgewens: 1ste planttyd op 7 Mei) en 2.3 ton ha^-1 (Langgewens 2de planttyd op 20 Mei). Die laer opbrengste vir die eerste aanplanting by Langgewens kan toegeskryf word aan minder gunstige (droër) klimaatstoestande tydens plant.

In die Swartland het die bastercultivar Hyola 50 goed presteer en was gemiddeld oor alle lokaliteite die beste produseerder met 'n opbrengs van 2.438 ton ha^-1. Die baster Hyola 571CL se opbrengs van 2.388 ton ha^-1 was nie betekenisvol laer as dié van Hyola 50 nie. Die bastercultivars, AGA Max (2.211 ton ha^-1) en die "Clearfield"-cultivar, 46Y78 (2.235 ton ha^-1) was op hul beurt nie betekenisvol swakkker as Hyola 571CL nie.

In 2010 het die twee baster TT cultivars, CB Tumby HT (1.791 ton ha^-1) en CB Jardee HT (1.707 ton ha^-1) die hoogste opbrengs oor alle lokaliteite in die Swartland gelewer in die TT groep. Tawriffic- en Thunder TT het nie betekenisvol van CB Tumby HT verskil nie. Die opbrengs van die TT-cultivars (1.615 ton ha^-1) was egter gemiddeld 25.26% laer in vergelyking met die konvensionele cultivars (2.161 ton ha^-1). Die gemiddelde opbrengs van die CL cultivars was egter nie laer as die van die konvensionele cultivars nie.

In die Suid-Kaap (Tabel 3) het die gemiddelde opbrengs per proef gewissel van 1.536 ton ha^-1 by Riversdal tot 1.634 ton ha^-1 by Tygerhoek 1. Die gemiddelde opbrengs van CL- en TT-cultivars was egter onderskeidelik 5% en 22.1% laer as die gemiddelde van die konvensionele cultivars.

AGA Max (2.378 ton ha^-1) het die hoogste gemiddelde opbrengs oor alle lokaliteite in die Suid-Kaap gelewer. Die bastercultivars Hyola 50 (2.135 ton ha^-1) en die CL-cultivar 45Y82 (2.108 ton ha^-1) het nie betekenisvol van AGA Max (2.378 ton ha^-1) verskil nie.

CB Jardee HT (1.855 ton ha^-1) het die hoogste gemiddelde opbrengs in die TT groep geproduseer en was slegs betekenisvol laer as AGA Max. Daarteenoor het ATR Cobbler, Bravo TT en Thunder TT betekenisvol laer opbrengste gelewer in vergelyking met CB Jardee HT.

1.   KBV – kleinste betekenisvolle verskil by 95% betroubaarheid interval
2.   Kultivars gemerk met * is baster cultivars.

1.   KBV – kleinste betekenisvolle verskil by 95% betroubaarheid interval
2.   Kultivars gemerk met * is baster cultivars.

Gevolgtrekking

Uit die resultate is dit duidelik dat die cultivar keuse 'n groot invloed op die uiteindelike opbrengs en dus ook die winsgewendheid van canola mag hê. Produsente moet dus seker maak dat die beste cultivar vir sy spesifieke produksie-area en produksietoestande (onkruidsituasie) gebruik word.