Canola cultivarevaluasie: Wes- en Suid-Kaap 2021

PJA Lombard, L Smorenburg en J Strauss

Inleiding

Gedurende 2021 is die aantal proewe in die Swartland en Suid-Kaap na 5 lokaliteite vermeerder. Daar is op Langgewens en Tygerhoek twee saaidatumproewe aangeplant, asook 'n eliteproef op beide lokaliteite. Vloede in Mei het tot gevolg gehad dat die een saaidatumproef en Elite proef op Tygerhoek afgeskryf is. Die proewe by Caledon en Hopefield was deur ystervarke en tarentale beskadig en gevolglik afgeskryf. In die 2021-seisoen is 'n totaal van 13 cultivars in die cultivarevaluasieprogram getoets en het bestaan uit drie konvensionele, vyf Cl (Clearfield, Imasamoks-tolerant) en vyf van die TT-groep (Triasien-tolerant) cultivars. In 2021 is vier nuwe cultivars getoets en alle cultivars was, soos die afgelope paar seisoene, bastercultivars.

Klimaat

Die reënval op Langgewens in die Swartland was slegs 6mm minder as die langtermyngemiddelde, hoewel die reënval tydens Junie, Julie en September minder was as die langtermyngemiddelde. Reënval laat in Augustus het die effek van die droë September verminder. Die maksimumtemperature tot Junie was bogemiddeld hoog. Die temperature en veral die minimumtemperatuur was gemiddeld 1.5°C laer as die langtermyngemiddeld tydens die blom- en saadvulstadium (Julie tot September). Die hoër temperature tesame met die gemiddelde reënval was waarskynlik ideaal vir gewasverbouing tot Junie. Canolaplante is baie gevoelig vir hoë temperature tydens die periode vanaf blom (Julie) tot met die einde van saadvul. Die koeler temperature het ook in September voorgekom. Die sameloop van klimaatsomstandighede in 2021 het tot gevolg gehad dat baie goeie saadopbrengste voorgekom het.

Tygerhoek in die Suid-Kaap het gedurende Mei 2021 so veel as 397mm reën ontvang. Dit het 'n probleem geskep dat sommige lande oorgeplant moes word en ander eers in Junie geplant kon word in die westelike deel van die Suid-Kaap. Die reënval in die maande na Mei was onder gemiddeld met die uitsondering van Julie wat 22mm meer as die langtermyngemiddeld ontvang het.

Bo-gemiddeld warm temperature het voorgekom in die periode tot Junie, waarna die gemiddelde minimum temperature tot 0.9°C laer as die langtermyn temperature gedaal het. Gemiddelde minimumtemperatuur gedurende Julie, was 1.4°C laer as die langtermyngemiddeld. Soos reeds bespreek, is dit die periode wat die plante blom en peule vul en is dit baie afhanklik van gunstige temperature. Die minimumtemperature was ook 0.7°C laer gedurende Oktober, wat beteken dat die canola in die Overberg gunstige temperature gehad het tydens die saadvulperiode. Gevolglik kan 'n baie goeie opbrengs te wagte wees.

Resultate

Die opbrengsresultate word opgesom in Tabel 1 vir die onderskeie gebiede. Die "Clearfield (Cl)" en "Triasien tolerante (TT)"-cultivars se data is geskei van die konvensionele cultivars.

Die Swartlandproewe is gedurende die afgelope seisoen blootgestel aan gemiddelde vogtoestande met laer as normale temperature tydens blom- en saadvulperiode. Die droë periode gedurende September het veral die opbrengs by Eendekuil en veral die langer groeiseisoencultivars benadeel. Uiters min Sclerotinia het voorgekom in 2021. In die Swartland het die gemiddelde opbrengste per proef gewissel tussen 3683kg ha^-1 (Langgewens 1ste aanplanting) tot 1596kg ha^-1 by Eendekuil.

Cultivars gemerk met dieselfde letter verskil nie betekenisvol van mekaar nie.
* Eerste betekenisvolle reënval na die plantdatum.

Swartland

Die konvensionele groep cultivars het uit drie in totaal bestaan. Die cultivar Diamond (3050kg ha^-1) het die hoogste opbrengs gegee gevolg deur Quartz (2747kg ha^-1) en die nuwe cultivar Hyola 90013. Laasgenoemde twee se opbrengste was betekenisvol laer as die van Diamond.

Daar is vyf Cl-cultivars in 2021 getoets, en 43Y92 (2842kg ha^-1) het die hoogste opbrengs binne die groep gelewer. Die nuwe Cl-cultivar 44Y94 het die 2de hoogste opbrengs (2714kg ha^-1) gelewer gevolg deur 44Y90 (2646kg ha^-1).

Die nuwe TT-cultivar Blazer TT het die hoogste opbrengs (2649 kg ha-1) binne die groep gelewer, gevolg deur Alpha TT en Hyola 350TT. Die drie cultivars het nie betekenisvol van mekaar verskil nie.

Die voorkoms van Sclerotinia was baie hoog by die cultivars. Die perseel by Napier was nie besoek na die oes om omvang van infeksie te bepaal nie. Proewe was slegs een keer vir Sclerotinia gespuit. Die persentasie siek plante op Riversdal het tussen 40% en 50% gewissel.

Die gemiddelde opbrengs van die TT-cultivars was 14.3% en 13% minder as die konvensionele cultivars in onderskeidelik 2021 en 2020. Die Cl-cultivars se opbrengs was gemiddeld 4.9% minder as die opbrengs van die konvensionele groep cultivars.

Suid-Kaap

In die Rûens (Tabel 2) het die proefgemiddeldes min gewissel tussen Tygerhoek 1ste saaidatum (3309kg ha^-1) en Riversdal (3208kg ha^-1). Die gemiddelde opbrengs was 3271kg ha^-1 teenoor 3704kg ha-1 en 1678kg ha^-1 in 2020 en 2019 onderskeidelik.

Weens die lang groeiseisoen het die Cl-cultivar met die langer groeiseisoen die hoogste opbrengs in die proewe gelewer. Die gemiddelde opbrengs van die nuwe cultivar 45Y95, was 3746kg ha^-1. Die Cl-cultivar met die tweede hoogste opbrengs in 2021 was 43Y92 (3682kg ha^-1). Geen van die vyf cultivars binne die groep het betekenisvol van mekaar verskil nie.

Die konvensionele cultivar Quartz (3449kg ha^-1) het die hoogste gemiddelde opbrengs in die konvensionele groep en in die Suid-Kaap, net soos in 2020, gelewer. Dit is gevolg deur Hyola 90013. Diamond kon weens die voorkoms van Sclerotinia, in nie een van die drie proewe volgens opbrengspotensiaal presteer nie. Proewe was in die Suid-Kaap slegs een keer vir Sclerotinia gespuit, maar dit was nie voldoende vir goeie beheer in 2021 nie.

Die nuwe TT-cultivar, Blazer TT, het soos in die Swartland, die hoogste opbrengs (3395kg ha^-1) binne die groep gelewer, gevolg deur Alpha TT, waarvan die opbrengs nie betekenisvol laer was nie. Soos die geval met Diamond, was Hyola 350 TT se opbrengs ook laer as die cultivar se potensiaal.

Die gemiddelde opbrengs van TT-cultivars was 7% en 17.9% laer as die konvensionele- en Cl-cultivars onderskeidelik. In 2020 was die verskil in die Suid-Kaap onderskeidelik 8% en 23%. Die opbrengs van die Cl-cultivars was 10.9% beter as die konvensionele groep.

Gevolgtrekking

Die impak van die weerstoestande was soos in die 2020-seisoen, baie goed vir saadproduksie. Die koel Augustus en September het tot gevolg gehad dat die groeiseisoen langer as normaal was. Die 2019-seisoen wat warm en droog was in die lente in teenstelling met die afgelope twee seisoene, beklemtoon die geweldige impak wat klimaatsverandering op produksie in die Wes-Kaap kan hê.

Cultivarkeuse en beskikbare opsies vir 2022

PJA Lombard, L Smorenburg en J Strauss

BELANGRIK: Die afgelope twee seisoene het ons gesien watter positiewe invloed klimaat op produksie kan hê. Dit staan in skrille kontras met die 2019-seisoen wat droog en baie warm in die lente was. Dit is onmoontlik om voorsiening te maak vir sulke klimaatuiterstes. Nogtans is goed aangepaste cultivars noodsaaklik vir sukses.

1. Beskikbaarheid van saad

   Weereens word ons gekonfronteer met die invloed van klimaat nie net plaaslik nie, maar ook in ander wêrelddele. Saadproduksie was in veral die noordelike halfrond baie moeilik, wat tot gevolg het dat saad van sekere cultivars nie beskikbaar mag wees nie. Droogtes en té nat periodes vorm deel van die klimaatsvoorspellingmodelle.

2. Saadopbrengs

   is ten alle tye belangrik. Daar is egter 'n paar faktore wat in berekening gebring moet word alvorens ons besluit op 'n cultivar (tabel 1 en 2). In 2022 is dit moontlik dat produsente aanpassings sal moet maak, aangesien eerste keuse cultivars nie altyd beskikbaar mag wees nie.

3. Onkruidbestuur

   Cultivarkeuse word eerstens bepaal deur die chemiese program (2020 in hierdie geval) en tweedens, die onkruid wat beheer moet word. Die moontlikheid van groep 2 onkruiddoder (SU's) oordrag moet ook die keuse van cultivar bepaal. Cl-saailinge is minder gevoelig (nie bestand nie) vir SU-oordrag in die grond. Ons kan nie TT- en konvensionele cultivars met veiligheid op lande plant waar oordrag van groep 2 onkruiddoder moontlik is nie (let asb op die onthoudingsperiode vir canola op die etiket).

   Die konvensionele- en Cl-cultivars is baie groeikragtig en waar die stand goed genoeg is help dit baie met die onderdrukking van onkruid. Onthou TT-cultivars vorm minder biomassa as die ander groepe, gevolglik is digter stand vir die oorskadu-effek baie belangrik by dié groep.

4. Dit is die ideaal om na meer as een jaar se data te kyk

   Die 2020/21-groeiseisoene was in vele opsigte die teenoorgestelde van 2019. Dit gee ons die geleendtheid om 'n cultivar onder die beste en moeilikste omstandighede te meet. Dit is ook belangrik om te kyk hoe die cultivar in beide die Swartland en Suid-Kaap presteer het, want dit dui op aanpasbaarheid en kan bestuursbesluite beïnvloed.

5. Fisiologiese ontwikkelingstempo

   en veral die aantal dae tot blom en tydperk van blom, is belangrik. Die 2020/21-seisoene het die langer groeiende cultivars bevoordeel. Alle areas is nie geskik vir die stadiger cultivars nie. In areas waar die reën normaalweg vroeg afsny, moet verkieslik korter groeiseisoen cultivars geplant word (Tabel 1).

   

6. TT-cultivars

   ... het as 'n groep laer saadopbrengs as konvensionele en Cl-cultivars.

7. Swartstamweerstand

   Dit word aanbeveel dat produsente in gebiede met 'n hoë swartstamrisiko cultivars aanplant met goeie swartstamweerstand (Tabel 3 en 4). 'n Swambespuiting tydens 4-6 blaarstadium word vir twee redes aanbeveel:

   • wanneer 'n cultivar minder goeie tot swak weerstand het (in 'n area met redelike hoë swamdruk), en
   • as daar in 'n omgewing aangeplant word met hoë swartstamdruk (sien Canolafokus 93 en Canolafokus 94).

   

   Inligting en eienskappe van die cultivars word opgesom in Tabel 3. Die inligting sluit in dae tot blom en tydperk van blom, sowel as opbrengspotensiaal. Die swartstamindeks word in twee kolomme verdeel. Die 2de kolom gee die swartstamindeks nadat saad met die saadbehandelingsmiddels Jockeyj, Saltros of Ilivoi behandel is. Dis belangrik om kennis te neem dat daar meer chemiese opsies bestaan ten opsigte van saadbehandeling van canolasaad. Die keuse van saadbehandeling word egter deur die maatskappy wat die saad invoer, vasgestel.

   Tabel 1: Swartland saadopbrengste uitgedruk as persentasie van die proefgemiddelde vir 2019 tot 2021

   	2019	2020	2021	Plasing	2018-2020	Plasing	2019 & 2020	Plasing
   SWARTLAND
   Quartz	124	113	106	2	113	2	110	2
   Diamond	124	114	118	1	118	1	116	1
   Konv. Gem.	113	103	112		115		113
   44Y90	95	117	102	3	107	2	110	2
   43Y92	111	115	110	1	112	1	113	1
   45Y93		106	100	4			103	3
   44Y94			105	2
   45Y95			93	5
   Cl Gem.	99	112	104		110		109
   Alpha TT	102	97	101	2	99	1	99	1
   Hyola 350 TT	98	88	98	3	94	2	93	2
   Hyola 650 TT	83	87	83	4	85	4	85	4
   Hyola 559 TT	87	94	80	5	88	3	88	3
   Blazer TT			102	1
   TT Gem.	90	90	91		91		91

   In die Swartland het die konvensionele cultivar, Diamond in 2019, 2020 en 2021 die beste gevaar binne die konvensionele groep. Diamond en Quartz het oor die afgelope twee seisoene onderskeidelik 16% (Diamond) en 10% (Quartz) beter gevaar as die proefgemiddeld. Hyola 90013 is die eerste keer in 2021 getoets en was 3de binne die konvensionele groep.

   In die Suid-Kaap was Quartz binne die konvensionele groep van cultivars wat ook die afgelope 3 jaar die beste opbrengs gehandhaaf het. Quartz het in al drie seisoene 'n beter opbrengs as Diamond gehad (Tabel 2). Die nuwe cultivar Hyola 90013 was in 2021 die 2de beste produseerder in die konvensionele groep.

   Slegs twee Cl-cultivars was in 2019 tot 2021 in die cultivarproewe getoets. Die cultivar 43Y92 het die hoogste opbrengs oor die afgelope seisoene gelewer. Die nuwe cultivar 44Y94 het die 2de hoogste opbrengs in 2021 gelewer.

   In die Suid-Kaap was min verskil tussen 44Y90 en 43Y92 oor die afgelope drie seisoene. Gedurende die 2021-seisoen het die stadiger cultivar 45Y95 die beste gevaar binne die groep.

   Die TT-cultivar Alpha TT het in beide die Swartland en die Suid-Kaap oor die afgelope drie seisoene hoër opbrengs as die res van die cultivars gelewer. Die nuwe cultivar Blazer TT het egter in 2021 beter gevaar as Alpha TT. Blazer TT is later fisiologies ryp as Alpha TT en kon dus die langer groeiseisoen goed benut.

   Tabel 2: Rûens saadopbrengste uitgedruk as persentasie van die proefgemiddeldes vir 2019 tot 2021

   	2019	2020	2021	Plasing	2019-2021	Plasing	2020 & 2021	Plasing
   Quartz	129	110	105		112	1	108	1
   Diamond	122	103	93*		103	2	98	2
   Hyola 90013			97
   Konv. Gem.	111	99	99		107		103
   44Y90	112	113	106		110	1	110	1
   43Y92	117	108	113		112	2	110	2
   45Y93		123	106				115	2
   44Y94			107
   45Y95			115
   Cl Gem.	108	114	109		111		112
   Alpha TT	104	99	98		100	1	99	1
   Hyola 350 TT	96	88	82*		88	3	86	4
   Hyola 650 TT	89	96	85		90	2	91	2
   Hyola 559 TT	83	88	88		87	4	88	3
   Blazer TT			104
   TT Gem.	92	91	92		91		91

   * Die voorkoms van Sclerotinia was baie hoog in die persele. Die perseel by Napier was nie besoek na die oes om omvang van infeksie te bepaal nie. Proewe was slegs een keer vir Sclerotinia gespuit. Die persentasie siek plante op Riversdal het tussen 40% en 50% gewissel.

   In tabel 3 word die eienskappe van die cultivars opgesom. Dis belangrik om na die lengte van die groeiseisoen te kyk, asook swartstamweerstand en opbrengs. Die swartstamweerstand van 45Y95 en Hyola 90013 is nog onbekend. Cultivars se groeiseisoen wat in rooi gemerk is, dui op langer groeiers wat hulle geskik maak waar vroeg geplant kan word en/of in areas waar 'n lang groeiseisoen voorkom. Hoewel die cultivars moontlik die hoogste opbrengspotensiaal het, moet dit nooit meer as 10 tot 20% van aanplantings wees nie. Die risiko is weens die wisselvalligheid van seisoene.

   Tabel 3: Cultivareienskappe van die cultivars in 2019 tot 2020 getoets

   Cultivar	Tipe		Jaar 1ste toets	Groei­periode: Dae tot blom Lang­gewens & Tyger- hoek	Dae tot eind- blom Lang­gewens & Tyger­hoek	Opbrengs (% van proef- gem) Swart- land 2020- 2021	Opbrengs (% van proef- gem) Rûens 2020- 2021	Swart­stam indeks	Swart- stam indeks + Jockey¹ / Saltro² / Ilivo³	Swart­stam weer- stands- groep#
   Diamond	Konv.	Agricol	2015	67	115	118	93*	mw2021	w2021¹²³	ABF
   Quartz	Konv.	Agricol	2018	87	129	106	105	w2021	w2019¹	ABD
   Hyola 90013	Konv	K2 Seed	2021	84	121	101	97	?	?	?
   44Y90	CL	Pioneer	2016	90	128	102	106	w-mw2021	w2021¹²³	B
   43Y92	CL	Pioneer	2017	89	126	110	113	w-mw2021	w2021¹²³	B
   45Y93	CL	Pioneer	2019	98	141	100	106	w-mw2021	w2021¹²³	BC
   44Y94	CL	Pioneer	2021	90	130	105	107	w-mw2021	w2021¹³	BC
   45Y95				99	140	93	115	?	?	B
   Hyola 559 TT	TT	Barenbr.	2014	92	132	80	88	w2020	w2020²	ABD
   Hyola 650 TT	TT	Barenbr.	2017	95	134	83	85	w2017	–	ABD
   Alpha TT	TT	Agricol	2017	88	127	101	98	mv-mw2018	w2018¹	BF
   Hyola 350 TT	TT	K2 Seed	2018	72	117	98	82*	w2020	w2020¹²³	ABDF
   Blazer TT	TT	K2 Seed	2021	88	128	102	104	w2021	w2021¹	ADF

   w = weerstand  |  mw = matige weerstand  |  mv = matig vatbaar  |  v = vatbaar
   * Stadig ontkiem (datums aangepas).
   Saadbehandeling: Jockey = ¹ / Saltro = ² / Ilivo = ³
   Data verkry vanuit Australië in "Blackleg Management Guide Fact Sheet" (2020-2021).
   Begin blom: 50% van plante het een oop blom.