Sonneblom- en Sojaboonforum (SSF)
gehou op 19 Februarie 2007 om 10:00 by die kantore van die Oliesadebedryf, Rivonia

1. Opening

   Die vergadering word met gebed geopen deur Mnr GJH Scholtemeijer.

2. Verwelkoming

   Die Voorsitter, Mnr GJH Scholtemeijer, heet almal welkom by die eerste vergadering van die Sonneblom- en Sojaboonforum van die nuwe jaar, en in besonder vir Me Mellet van die Bemarkingsraad, en Mnr van Straaten van Suidwes Landboumaatskappy, wat beide vir die eerste keer 'n Forumvergadering bywoon.

3. Presensie

   Teenwoordig
   Mnr GJH Scholtemeijer	PNS (Voorsitter)
   Me R Beukes	Departement van Landbou
   Dr C Coetzer	Afgri
   Me M de Jager	SAGIS
   Dr H du Plessis	LNR-IGG
   Dr M Griessel	PNS
   Mnr DJ Kok	GSI
   Mnr WA Loubser	SANSOR
   Mnr PG Louw	GSI
   Me L Mellet	NLBR
   Me L Moolman	NLBR
   Mnr FAS Potgieter	GSA
   Mnr GJ Pretorius	GSA
   Mnr DJ van Straaten	Suidwes Landbou
   Mnr G Keun	OPOT
   Me E Harmse	Sekretariaat
   Verskonings
   Dr S Ybema	SENWES
   Me A Enslin	SAGIS
   Mnr S Oberholzer	OVK
   Mnr B Prinsloo	NWK en Oliesadepersers
   Mnr PJ van Heerden	PPECB

4. Personalia

   Geen.

5. Vasstelling van die sakelys

   Op versoek van Mnr Pretorius, reël die Voorsitter dat die effek wat die doppersentasie op groei en kiemkragtigheid van sonneblom uitoefen; asook die effek van gesertifiseerde saad, wat oorgedra word, op die groei en kiemkragtigheid van sonneblom, as onderdeel van Item 9.3 Kiemkragtigheid van sonneblom bespreek word. Die sakelys word hierna aanvaar.

6. Notule van die algemene jaarvergadering gehou op 17 November 2006

   Besluit:

   1. Dat die notule van die algemene jaarvergadering van die Sonneblom- en Sojaboonforum gehou op 17 November 2006 goedgekeur word.

      Sekretaresse

7. Sake voortspruitend

   1. Bemarkingsaspekte

      1. Oesskattings

         Die Voorsitter vra Me Beukes of sy met verwysing na Bylae B enige inligting wil byvoeg of uitlig. Me Beukes meld dat die voorlopige oppervlakskatting vir die 2006/07 seisoen wat op 24 Januarie gedoen is, daarop dui dat ongeveer 359 000 ha sonneblom beplant is, wat 'n daling van 24% teenoor die vorige seisoen verteenwoordig. Die skatting is gebaseer op insette vanaf graansilo-eienaars en die Departement Landbou se steekproef, en 'n aanduiding wat deur PANNAR verskaf is. Me Beukes noem dat die Departement inligting van slegs 200 medewerkers ontvang het, en dat dit wil voorkom of medewerkers veral in Januarie nie graag deelneem nie. Sy meld voorts dat ongeveer 210 000 ha met sojabone beplant is, wat 13% minder is as die vorige seisoen. Ook hier is die skatting gebaseer op insette verskaf deur die gemelde instansies, met medewerker-inligting verskaf deur 136 punte. Me Beukes wys daarop dat die konsortium wat deur die Departement aangestel is, in Februarie meer lig sal werp op die aanplantings in Mpumalanga en Limpopo, waar grensverskuiwings plaasgevind het. Sy meld dat daar na berig word nie veel sonneblom aangeplant is nie, en dat inligting hieromtrent, maar veral ten opsigte van opbrengs verwelkom sal word.

         Die Voorsitter wys daarop dat die aantal hektare beplant met sonneblom in Limpopo gedaal het met 30 000 ha, in Mpumalanga met 15 000 ha, en in Noordwes met 145 000 ha, en stel die saak oop vir bespreking.

         Mnr Pretorius noem dat die aantal hektare beplant in Noordwes afwaarts aangepas sal moet word, aangesien die reën waarvoor gewag is ten einde laat te plant, nog nie geval het nie. Hy berig dat heelwat produsente hom gevra het of saad wat weens die droogte nie geplant is nie, oorgedra kan word vir die volgende seisoen se aanplantings. Hy meen dat aanpassings gemaak moet word by die syfers wat saadmaatskappye deurgee ten opsigte van verkope van saad. Hy noem dat hy op 'n vlug van Klerksdorp na Greytown waargeneem het dat geweldig baie lande nie beplant is nie. Mnr Pretorius voer aan dat dié lande waarskynlik bestem was vir die aanplant van sonneblom weens die relatief goeie prys van sonneblom en die feit dat dit te laat was om mielies te plant.

         Hy sê ook dat 'n baie swak opbrengs vir Noordwes in die vooruitsig gestel word. Hy meen dat die huidige opbrengs-potensiaal veel minder as 'n ton, en selfs so laag as 400kg per hektaar is, en dat slegs 40% van die sonneblom in Noordwes nog potensiaal inhou indien dit reën.

         Mnr Potgieter berig ten opsigte van Limpopo dat slegs 10% van die voorgenome aanplanting van sonneblom in die Vlakte geplant is, terwyl 20 tot 25% van die voorgenome aanplanting in die Dwaalboom-omgewing geplant is. Hy meen dat die 30 000 ha skatting van oppervlak beplant met sonneblom in Limpopo afwaarts aangepas sal moet word. Mnr Potgieter meld ten opsigte van opbrengs dat die sonneblomlande nie mooi lyk nie, maar dat reën moontlik 'n verskil kan maak. Mnr Louw sê die algemene waarneming is dat meer as die helfte van die sonneblom onderworpe is aan moeilike omstandighede, en na verwagting 'n baie klein oes sal oplewer; terwyl die ander helfte redelik lyk maar dat die voorspelde weeklange hittegolf in die hele produksie-gebied sake drasties kan verander. Dit sal moeilik wees om voor Maart 'n goeie aanduiding van die oesskatting te kry. Mnr van Straaten sluit aan by die vorige opmerkings, en berig dat opvallend minder sonneblom waargeneem is in die suidwestelike deel, en dat soveel as 30% minder sonneblom as die vorige seisoen geplant is. Die sonneblom wat vroeg geplant is, lyk goed, terwyl produsente wat later geplant het, drie tot vier keer moes oorplant. Hy meld dat daar na verwagting in hul gebied tussen 30 000 en 40 000 ton hierdie jaar ontvang sal word, waar daar in vorige jare 80 000 tot 100 000 ton sonneblom ontvang is. Mnr Loubser meld dat minder saad verkoop is.

         Die Voorsitter vra Mnr Pretorius om inset te lewer oor die posisie ten opsigte van opkomende sonneblomprodusente. Mnr Pretorius spreek sy kommer uit dat daar in dié sektor, ongeag aanwysings om nie te skoffel nie, tóg hiermee voortgegaan word, en dat dit 'n baie nadelige invloed op die oes sal hê. Hy het ook gemerk dat die opkomende boere baie laat geplant het, wat moontlik voordelig kan wees as die gebied later reën kry.

         In antwoord op 'n vraag van die Voorsitter meld Mnr Potgieter dat die sojaboonaanplantings wél gedoen is, maar dat die hitte ook van dié aanplantings nadelig beïnvloed het, met 'n gevolglik laer potensiaal as die vorige jaar. Hy glo dat die gemiddelde opbrengs in Limpopo laer sal wees as die vorige jaar. Die Voorsitter wys daarop dat sojabone mooi herstel as reën laat val, en dat dit te vroeg is om 'n voorspelling te waag. Sy indruk van soja in die Noord-Vrystaat is dat die soja laag dra hierdie seisoen, wat stroop bemoeilik en opbrengs negatief sal beïnvloed. Dr Griessel meld dat opbrengs ook benadeel word deur 'n gebrek aan reën tydens die pitvulstadium, en dat hy gebeure oor die volgende drie na vier weke as van kritieke belang beskou. Die Voorsitter dui aan dat die oppervlakskattings aanvaar word, maar dat die opbrengste van alle gewasse negatief beïnvloed sal word as dit nie na behore reën nie.

         Besluit:

         1. Dat die oppervlakskattings as redelik aanvaar word.

            Sekretaresse

      2. SAGIS

         Die Voorsitter reël dat die inligting oor die verbruik van eetbare olie, ingesluit as Bylae C van die SAGIS-verslag, wat 'n duplisering is van dit wat as Bylae I in die dokumente van die vergadering vervat is, onder Item 9.2 van die sakelys bespreek word. Hy vra Me de Jager of sy enige byvoegings of toeligting tot die SAGIS-markinligtingsdokument wil verskaf.

         Me de Jager meld dat rolspelers minstens een keer per jaar gedurende forumvergaderings getoets word vir hul tevredenheid met SAGIS se inligting. Die Voorsitter dui aan dat dit later aangespreek sal word, en vra om kommentaar op die verslag. In antwoord op 'n vraag van Mnr Pretorius rakende die groot voorraad canola voorhande op 31 Desember soos aangedui in Tabel 1.4, verduidelik die Voorsitter dat canola as wintergewas teen einde Desember klaar gestroop is, en dat die voorraad die hoogste is met strooptyd.

         Die Voorsitter dui aan dat Tabel 1.2 steeds nie vir die sojabedryf aanvaarbaar is nie. Hy wys daarop dat die SAGIS-syfers internasionaal gepubliseer en gelees word, en vra waarom daar 'n onderskeid getref word tussen sojabone verwerk vir dierevoer en sojabone verwerk vir volvet. Ingevolge Tabel 1.2 word die indruk geskep dat geen sojabone vir dierevoer aangewend word nie, alhoewel volvetsoja duidelik vir dierevoer aangewend word. Die Voorsitter doen 'n ernstige beroep op SAGIS om die saak aan te spreek, en Me de Jager onderneem om die versoek met SAGIS op te neem.

         Die Voorsitter meld voorts dat volvetsoja in die menslike mark in die vorm van meel aangewend word, en dat dit bekend is dat bakkerye sojameel gebruik om die rakleeftyd van brood te verhoog. Hy vra dat Mnr Keun die kontakbesonderhede van die Suid-Afrikaanse Sojaboonvoedselvereniging aan SAGIS verskaf, en versoek dat SAGIS aandag skenk aan die foutiewe aanduiding in Tabel 1.2 dat geen sojabone vir menslike verbruik verwerk is nie. Mnr Louw wys op die menslike verbruik van canola-olie, en vra dat daar in dieselfde verband aandag geskenk moet word aan die verwerking van canola vir menslike verbruik. Me de Jager noem dat diereverbruik as volvetsoja getoon word omrede die feit dat die eerste verwerkingsproses wat die oliesade deurgaan verklaar word in die opgawe. Die eerste proses waardeur soja vir menslike verbruik gaan, is olie en oliekoek en word dus as sodanig, en nie as menslike verbruik, getoon nie. Mnr Louw stel voor dat SAGIS die bewoording hersien. Die Voorsitter meld dat olie en oliekoek wél met die eerste verwerking verkry word, maar om uit te gaan van die standpunt dat die olie nie vir menslike verbruik aangewend word nie, 'n verkeerde indruk skep. Hy versoek dat die gewysigde definisies by die volgende vergadering van SAGIS se direksie bespreek word.

         Die Voorsitter vra om kommentaar oor die werksaamhede van SAGIS. Die vergadering dui aan dat daar tevredenheid is met die oliesaadinligting wat SAGIS publiseer.

         Mnr Pretorius meld dat die Sonneblom- en Sojaforum daargestel is ten einde die totale bedryf byeen te bring om gemeenskaplike probleme aan te spreek, maar dat daar 'n leemte gelaat word deur die afwesigheid van prosesseerders, opbergers en handelaars by Forumvergaderings. Die Voorsitter doen aan die hand dat die verskillende nominerende liggame, wat sitting het op beide die Oliesade-Advieskomitee en die Olie- en Proteïensade Ontwikkelingstrust, per brief versoek word om hul onderskeie insette te lewer by Forumvergaderings. Me Moolman meld dat onbevredigende bywoning 'n algemene verskynsel is by die onderskeie forums wat sy bywoon. Sy noem dat die Departement en die vorige minister die belangrikheid van forums benadruk het, en dat lede gemotiveer moet word om forumvergaderings by te woon.

         Mnr Pretorius wys daarop dat die verhoging van die olie-inhoud van saad vir die persers van uiterste belang is, en dat die Forum 'n platform bied om dergelike aangeleenthede aan te spreek. Mnr Louw onderstreep die belangrikheid van forums as adviesliggame vir die industrie, die minister, en die Bemarkingsraad.

         Besluit:

         1. Dat Mnr Keun die kontakbesonderhede van die Suid-Afrikaanse Sojaboonvoedsel- vereniging aan SAGIS verskaf;

            Mnr Keun

         2. Dat SAGIS aandag skenk aan die foutiewe aanduiding dat geen sojabone of canola vir menslike verbruik verwerk is nie;

            SAGIS

         3. Dat die gewysigde definisies van oliesade verwerk vir binnelandse verbruik by die volgende vergadering van SAGIS se direksie bespreek word;

            SAGIS

         4. Dat die verskillende nominerende liggame, wat sitting het op beide die Oliesade-Advieskomitee en die Olie- en Proteïensade Ontwikkelingstrust, per brief versoek word om hul onderskeie insette te lewer by Forumvergaderings.

            Mnr Keun

   2. Sojaboon- en sonneblomcultivarevaluasie komiteevergaderings

      Die Voorsitter vra Dr du Plessis om kommentaar te lewer op die sonneblomcultivarproewe. Dr du Plessis voer aan dat die proewe steeds sinvol, en veral vir die produsente van waarde is. Dr Griessel wys daarop dat uitstekende ontkiemingspersentasies in die proewe behaal is, terwyl swak ontkiemings tans in die praktyk ervaar word. Hy noem dat daar geen aanduiding gegee word van die uitvoer van grondontledings en die toedien van bemesting by die lokaliteite te Baberspan, Kroonstad en Warmbad nie, terwyl bemesting wél toegedien is by die lokaliteit te Bloemfontein, hoewel geen grondontledings uitgevoer is nie. Dr Griessel verwys na die goeie gemiddelde saadopbrengs van die onderskeie cultivars aangedui op bladsy sewe van die verslag, en vra waarom die opbrengs by die Potchefstroom WR-lokaliteit so swak is in vergelyking met die ander lokaliteite.

      In antwoord op 'n vraag van die Voorsitter, meld Mnr Loubser dat SANSOR verteenwoordiging het by die cultivarevaluasievergaderings en deelneem aan besprekings rakende ontkiemingspersentasies en dies meer. Dr du Plessis meld dat nasionale wetgewing die vereiste kiemingspersentasie op nie minder as 80% stel, en dat die produsente ontevrede is met die feit dat 'n vyfde van die saad moontlik nie sal ontkiem nie. Sy wys daarop dat die kiemkrag wél altyd hoog is, soos ook in die verslag aangedui. Dr du Plessis meld verder dat kiemingstoetse voor planting in papierrolle onder gekontrolleerde toestande gedoen word. Daar word kennis geneem dat die ontkiemingspersentasie van sonneblomsaad, volgens die LNR se toetse, aanvaarbaar is.

      Mnr Potgieter vra of die stand van die saad wat in die ontkiemingsproewe getoets is, evalueer word. Dr du Plessis meld dat 'n ry wat werklik swak opgekom het, nie evalueer word nie. Die Voorsitter wys daarop dat Mnr Potgieter 'n leemte in die cultivarproewe aandui, aangesien die LNR wél die ontkiemingspersentasie kan bepaal, maar nie inligting kan verskaf oor die hoeveelheid plante wat in die proef opgekom het nie. Dr Griessel meld dat stand wél by die sojabooncultivarproewe bepaal word, en vra hoekom dieselfde nie by die sonneblomproewe gedoen kan word nie. Mnr Louw dui aan dat twee aspekte hier van toepassing is, nl. die bepaling van die ontkiemingspersentasie van saad onder ideale omstandighede, en die plant van proewe, waar omgewingsfaktore soos die voorkoms van en die hoeveelheid reën, die gemiddelde temperature en grondtoestand, 'n rol speel wat 'n totaal ander beeld reflekteer.

      Die Voorsitter versoek Mnr Pretorius om die probleem wat in die praktyk ondervind word met die kiemkragtigheid van sonneblomsaad, wat onder Item 9.3 aangespreek sou word, aan die vergadering te stel. In antwoord op 'n vraag van Mnr Pretorius, antwoord Dr du Plessis dat saad in die proewe met 'n planter geplant word. Mnr Pretorius meld dat sonneblom nie ideaal ontkiem indien omgewingsfaktore 'n rol speel nie. Hierdie faktore is 'n realiteit, en sal die aanplanting van sonneblom negatief beïnvloed, aangesien die produsent aan addisionele risiko's blootgestel word. Hy rig die versoek dat die kiemkragtigheid van saad in die navorsingsproses as 'n addisionele risiko in ag geneem word, en in teling aangespreek word.

      Mnr Pretorius meld dat sekere saad wél ontkiem, terwyl ander saad in dieselfde land nie ontkiem nie. Hy vra dat ondersoek na bv. die effek van plantdiepte op stand gedoen word, en dat daar besin word oor die faktore wat kiemkragtigheid kan belemmer. Hy meld dat hy goeie ontkiemingsresultate behaal het deur die saad vooraf te week. Hy opper die moontlikheid dat daar 'n korrelasie is tussen huiddikte en swak ontkieming. Mnr Pretorius meld dat hy deur oliepersers meegedeel is dat die dopinhoud die afgelope paar jaar van 20% tot 29% en meer toegeneem het, en vra of die hoë persentasie doppe nie veroorsaak dat die saad langer neem om voldoende vog te absorbeer om te ontkiem nie. Hy meld voorts dat kiemkrag moontlik negatief benadeel kan word wanneer hoë temperature ervaar word aangesien die olie in die sonneblomsaad uitermate verhit. Mnr Pretorius spreek die mening uit dat die Forum 'n verantwoordelikheid het teenoor die totale bedryf, veral die produsent, om kiemkragtigheid te ondersoek.

      Die Voorsitter vra Mnr Keun om die reël van 'n Sonneblomkundigheidsforum te ondersoek, sodat verskillende aspekte met die oog op die toekoms van die sonneblombedryf tydens 'n daglange werksessie onder die loep geneem kan word. Met verwysing na Mnr Louw se vorige opmerking, noem die Voorsitter dat die verskil in kiemkragtigheid tussen verskillende cultivars bepaal kan word indien meer waarnemings gedoen word ten opsigte van planttellings en dies meer nadat die proewe geplant is. Hoewel omgewingsfaktore van belang is, moet dié waarnemings ook van cultivar tot cultivar gedoen word, wat skynbaar nie tans deur die LNR ten opsigte van sonneblom gedoen word nie. Hy vra Dr du Plessis om kommentaar.

      Dr du Plessis noem dat sy 'n insiggewende artikel, geskryf deur Dr André Nel, en gepubliseer in SA Graan in Julie 2006, onder oë gehad het. In die artikel, getiteld "Swak opkoms van sonneblom het verskeie oorsake", word berig dat swak stand dikwels aan swak kiemkragtigheid of swak ontkieming toegeskryf word, hoewel dit eintlik om groeikragtigheid gaan. Dr Nel wys in die artikel daarop dat groeikragtigheid deur saadveroudering en hitte beperk word. Dr du Plessis meld dat Dr Nel in gesprekvoering aangedui het dat hy heelwat navorsing onderneem het oor dopbaarheid, en dat dít nie werklik groeikragtigheid belemmer nie. Die Voorsitter reël dat die artikel as aanhangsel tot die sakelys van die volgende vergadering van die Forum gevoeg word, en versoek dat Dr Nel die volgende vergadering bywoon. Die artikel kan dien as basis van die bespreking. Hy vra ook dat 'n verteenwoordiger van die oliepersbedryf gemelde vergadering bywoon, om verdere inligting oor die doppersentasie aan die Forum te verskaf. Hy meld dat Dr Lourens du Plessis, PNS-kontrakteur, heelwat werk oor doppersentasies uitgevoer het, en vra Mnr Keun om Dr L du Plessis ook na die vergadering te nooi. Die Voorsitter stem toe tot Dr du Plessis se versoek dat Dr Nel by daardie vergadering die antwoorde op die cultivarverslag kan verskaf. Hy meld dat die verskil tussen die waarnemings wat by soja- en sonneblomcultivarproewe onderskeidelik gedoen word, en die redes waarom bepaalde waarnemings nie in die toekoms by sonneblomproewe ingesluit kan word nie, ook tydens die vergadering aangespreek sal word.

      Meneer Pretorius wys daarop dat die volgende Forumvergadering oor drie maande plaasvind, en vra dat die saak rakende die kiemkragtigheid, groeikragtigheid en dopbaarheid van sonneblomsaad na die Navorsingsprioriteitskomitee (NPK) verwys word. Die NPK kan in gesprek tree met kundiges, met Dr Nel, en met oliepersers, ten einde vas te stel of Dr Nel se artikel al die vrae beantwoord. Hy stel voor dat 'n navorsingsprojek in plek gestel word indien daar ná gemelde gesprek steeds onbeantwoorde vrae is. Daar word ooreengekom dat die saak na die NPK verwys word, en dat terugvoering in dié verband aan die Forum verskaf sal word ten einde verdere inset van die Forum te verkry.

      Die Voorsitter verwys na Dr Griessel se vroeëre opmerking oor grondontledings wat nie tydig, of geensins, gedoen is nie. Hy meld dat die kwessie van grondontledings, spesifiek ten opsigte van soja, by 'n vorige vergadering breedvoerig bespreek is, en vra dat die beginsel van grondontledings, hetsy ten opsigte van soja- of sonneblomcultivarproewe, aangespreek moet word. Hy vra om duidelikheid rakende die LNR se siening van sy mandaat in dié verband. Dr du Plessis dui aan dat Dr Nel die volgende vergadering van die Sojawerkgroep sal bywoon, en die Voorsitter nooi die lede van die Forum uit om hulle by gemelde vergadering, waar die aangeleentheid rondom cultivarproewe ter sprake sal kom, aan te sluit. Dr Griessel en die Voorsitter bevestig die korrektheid van Mnr Louw se stelling dat daar by 'n vorige vergadering besluit is dat grondontledings gedoen moet word voordat proewe geplant word, en die Voorsitter wys daarop dat die besluit wél staan, maar nie konsekwent uitgevoer word nie, dat die debat juis hierom gaan, en dat 'n besluit oor die PNS se voortgesette betrokkenheid by die cultivarproewe geneem sal moet word.

      Die Voorsitter verwys na die swak opbrengs by Potchefstroom WR soos aangedui in Tabel 7 van die verslag, en Dr du Plessis vra dat hierdie kwessie oorstaan vir kommentaar na die volgende vergadering. Die Voorsitter versoek dat Mnr Keun die verslag oor die nasionale sonneblomcultivarproewe saam met Dr Nel se artikel as aanhangsel tot die sakelys van die volgende vergadering voeg.

      Mnr Potgieter meld dat die gemiddelde olie-persentasie van elke cultivar aangedui in Tabel 5 redelik hoog is, terwyl kommentaar van oliepersers daarop dui dat hulle saad met 'n onaanvaarbare olie-persentasie van tot 32% hanteer. Dr Griessel verduidelik dat die olie-persentasie in die proewe op 'n vogvry-basis aangedui word, en dat 'n 10% afwaartse aanpassing gedoen moet word ten einde die sogenaamde 'As is'-aanduiding te verkry. Die Voorsitter vra of die LNR alle gewasse se cultivarproewe op 'n vogvrye basis doen, en doen aan die hand dat ontledings gestandaardiseer word aangesien oliepersers die 'As is'-basis gebruik. Mnr Louw noem dat die persentasies wat in Tabel 5 aangedui word, verwarrend sou wees vir 'n leek. Dr Griessel meld dat die vogvrye basis vanuit 'n wetenskaplike oogpunt meer akkuraat en dus meer aanvaarbaar is, op voorwaarde dat die vogpersentasie aangedui en daar teruggewerk kan word na 'n 'As is'-basis. Mnr Pretorius sê dat daar nie so 'n variasie behoort te wees tussen dit wat die persers hanteer en die gemiddeldes aangedui in Tabel 5 nie, dat dit verwarrend is, en algemeen aangespreek moet word. Oliepersentasie kan nie op twee verskillende basisse vergelyk word nie. Hy meld dat hy as produsent vir olie-inhoud vergoed wil word en dat sommige kopers voorraad op 'n olie-basis aankoop. Die agterskotte wat boere in die verlede ontvang het, was gebaseer op 'n hoër olie-inhoud as die gemiddelde van 38 tot 42%, terwyl daar tans gefokus word op hoë produksie. Mnr Pretorius voer aan die hand dat daar vir 'n hoër olie-inhoud geteel moet word.

      In antwoord op 'n vraag van die Voorsitter, meld Mnr Louw dat vogpersentasie van sonneblom by inname op 9% bereken word, en weer vir kwaliteit getoets word voor lewering aan die perser. Mnr van Straaten dui aan dat normale graderingsregulasies betrekking het op massa en vog en dat kopers in sekere nismarkte sonneblom met 'n bepaalde oliepersentasie vereis. Die Voorsitter vra of GraanSA oor inligting beskik wat aandui dat die olie-inhoud van die sonneblom-oes oor die algemeen laer is hierdie jaar. Mnr Potgieter noem dat daar by die persers verneem is dat die olie-inhoud oor die algemeen redelik laag was die afgelope twee jaar. Die Voorsitter vra waar betroubare syfers bekom kan word, aangesien die LNR oor 'n verskeidenheid lokaliteite goeie persentasies verkry het, maar dat dit wil voorkom of dit in die praktyk totaal anders daar uitsien. Hy is nie seker of die laer olie-inhoud beperk is tot 'n sekere droogtekol, en of dit 'n algemene verskynsel is nie. Mnr Pretorius meld dat NWK die afgelope jaar tussen 110 000 en 120 000t gepers het, dat die gemiddelde olie-inhoud tot dusver op 32% te staan kom, en dat hierdie sonneblom nie vanuit 'n geïsoleerde kol afkomstig is nie. Dr Griessel meld dat die 32% op 'n 'As is' basis aangedui word. Die Voorsitter vra Mnr Keun om 'n aanduiding van die gemiddelde olie-inhoud van canola te verkry, en om Mnr Moosa te nader vir verdere inligting oor sonneblom, sodat die aangeleentheid by 'n volgende vergadering van die Forum bespreek kan word.

      Die Voorsitter hou die verslag van die sojabooncultivarevaluasieproewe aan die vergadering voor. Hy bevestig dat die saak wél in detail met Dr du Plessis bespreek is tydens 'n onlangse vergadering van die Sojaboonwerkgroep, maar dui aan dat dit wenslik is om ook by die huidige vergadering aandag aan die saak te gee. Hy stel die dokument oop vir bespreking.

      Die Voorsitter vra, met verwysing na punt 3.2.6 op bladsy vyf van die verslag, hoe dit moontlik is om "oopspring" drie weke na oes te bepaal. Dr Du Plessis wys daarop dat die middelste deel van die proewe geoes word met oesgereedheid, dat die oorblywende plante gelaat word, en dat daar drie weke later bepaal word hoeveel van die saad wat oorgebly het, nog binne-in die peul is.

      Dr Griessel dui aan dat daar meer breedvoerig gesprek gevoer sal word by die vergadering van die Cultivarevaluasiekomitee, maar dat hy tóg 'n aanduiding wil verskaf van sake van belang in die verslag oor die sojacultivarproewe. Hy verwys na punt 3.2.12 op bladsy ses, waar aangedui word dat dit noodsaaklik is dat 'n aantal homogene lokaliteite vir cultivarevaluasie gebruik word, weens die gevoeligheid van sojabooncultivars vir omgewingsinteraksies, asook die risiko van eksperimentele foute. Dr Griessel beklemtoon dat dit belangrik is om aanvaarbare praktyke te volg wanneer cultivarproewe uitgevoer word. Met verwysing na bladsy 14, noem hy dat geen grondontledings by Bronkhorstspruit, Dirkiesdorp en Kokstad gedoen is nie. Aangesien daar in die praktyk standaardbemesting toegedien word indien grondontledings nie gedoen is nie, is dit vir hom onduidelik waarom 20kg fosfaat by die Kokstad-lokaliteit toegedien is, maar geen kalium nie. Dr Griessel verwys voorts na bladsye 11 en 12 van die verslag, en meld dat gegewens van 32 lokaliteite en medewerkers op bladsy 11 aangedui word, terwyl die opbrengsgegewens van slegs 29 lokaliteite op bladsy 12 aangedui word. Hy wys daarop dat die opbrengsgemiddeld van Cornelia op 1491 kg/ha te staan gekom het, wat laag is in vergelyking met die ander lokaliteite, maar dat hy nie kon vasstel by watter plek die proewe gedoen is nie, aangesien Cornelia nie as lokaliteit aangedui word op bladsy 11 nie. Die Voorsitter wys verder daarop dat Döhne-proefplaas by Stutterheim geleë is, en dat Stutterheim nie in Umtata is, soos aangedui op bladsy 11 nie. Dr Griessel verwys vervolgens na bladsy 26, waar aangedui word dat die planttellings per hektaar by Vryheid en Warmbad baie laag was, en meld dat hy verdere bespreking hieroor sou wou voer. Die gemiddelde olie-inhoud by die Kinross- en Cornelia-lokaliteite soos aangedui op bladsy 31 is relatief laag, en hy sou dit ook graag wou opvolg. Dr Griessel meld dat die saadopbrengste van Cornelia, Lichtenburg en Umtata, soos aangedui op bladsy 35 en 36, baie laag is in vergelyking met die opbrengste van die ander lokaliteite, en doen aan die hand dat daar ondersoek na die rede hiervoor ingestel moet word.

      Besluit:

      1. Dat Mnr Keun die reël van 'n Sonneblomkundigheidsforum ondersoek, sodat verskillende aspekte met die oog op die toekoms van die sonneblombedryf tydens 'n daglange werksessie onder die loep geneem kan word;

         Mnr Keun

      2. Dat die artikel Swak opkoms van sonneblom het verskeie oorsake asook die verslag oor die nasionale sonneblomcultivarproewe as aanhangsel tot die sakelys van die volgende vergadering van die Forum gevoeg word;

         Mnr Keun

      3. Dat Dr André Nel, asook 'n verteenwoordiger van die oliepersbedryf, en Dr Lourens du Plessis versoek sal word om die volgende Forumvergadering by te woon;

         Mnr Keun

      4. Dat die verskil tussen die waarnemings wat by soja- en sonneblomcultivarproewe onderskeidelik gedoen word, en die redes waarom bepaalde waarnemings nie in die toekoms by sonneblom­proewe ingesluit kan word nie, tydens die volgende vergadering aangespreek sal word;

         Mnr Keun

      5. Dat die saak rakende die kiemkragtigheid, groeikragtigheid en dopbaarheid van sonneblomsaad na die Navorsingsprioriteitskomitee verwys word, en dat terugvoering in dié verband aan die Forum verskaf sal word ten einde verdere inset van die Forum te verkry;

         Mnr Keun

      6. Dat Mnr Keun 'n aanduiding van die gemiddelde olie-inhoud van canola verkry, en Mnr Moosa nader vir verdere inligting oor die olie-inhoud van sonneblom, sodat die aangeleentheid by 'n volgende vergadering van die Forum bespreek kan word.

         Mnr Keun

   3. Internasionale kompetisie in die oliemark

      Die vergadering neem kennis van die artikel "A usage comparison of sunflower oil with palm olein and other oils", ingesluit as Bylae E.

   4. Voorlegging: Benutting en moontlike beter benutting van sonneblom-oliekoek

      Die Voorsitter meld dat die grootte van die sonneblomsaadmark tot op hede bepaal is deur die surplus van sonneblom-oliekoek. Hy noem dat Dr Coetzer navorsing oor die beter benutting van sonneblom-oliekoek onderneem het, en 'n besondere bydrae tot die veevoerbedryf lewer. Die Voorsitter stel Dr Coetzer aan die woord.

      Dr Coetzer lig die vergadering aan die hand van 'n visuele voorlegging in dat die voedingkundiges tans presisie-voeding ten doel het, wat impliseer dat diere presies dit wat hulle benodig, gevoer word. Daar word benewens proteïene in dierevoer ook gekyk na aminosure, en dit is juis hier waar die belangrike rol wat sonneblom kan speel, inkom. Die twee produkte wat tans by herkouers aangewend word is sojaboon- en sonneblom-oliekoek. Sonneblom het 'n relatief-hoë metionien, terwyl soja oor 'n relatief-hoë lisienvlak beskik. Die gebruik van dié twee in kombinasie, hou beslis voordele in by herkouervoeding. Ongelukkig word soveel as 78% van die proteïen in sonneblom in die grootpens van die bees afgebreek. Hierdie proteïene word nou beskerm deur die nuut-ontwikkelde verbyvloei-proteïentegnologie aangesien tot 50% meer proteïen verby die grootpens direk na die dunderm vloei, waar dit geabsorbeer en vir melk- of vleisproduksie benut word. Daar word voorsien dat daar in die toekoms al hoe meer sonneblom gebruik sal word in dié proses ten einde metonien aan te vul. Die handelsnaam van die produk wat ontwikkel is, is Aminomax, wat die beginsel 'maximising metabolisable amino acid supply' aanspreek. Enige plantaardige proteïene kan deur hierdie tegnologie benut word, hoewel daar gefokus word op aminosure wat in die oliekoek voorkom.

      Daar word na 'n kort bespreking ooreengekom dat die beter benutting van sonneblom-oliekoek aan die hand van die voorlegging van Dr Coetzer, asook die moontlikhede wat die verbyvloeiproteïen-tegniek bied en die implikasie daarvan op die sonneblombedryf, verwys word na die Navorsingsprioriteitskomitee. Die Voorsitter bedank Dr Coetzer vir 'n besonder insiggewende voorlegging.

      Besluit:

      1. Dat die beter benutting van sonneblom-oliekoek aan die hand van die voorlegging van Dr Coetzer, asook die moontlikhede wat die verbyvloeiproteïen-tegniek bied en die implikasie daarvan op die sonneblombedryf, verwys word na die Navorsingsprioriteitskomitee.

         Mnr Keun

   5. Sonneblombedryf

      Die vergadering neem kennis van die titels van referate gelewer tydens die 'First International Symposium on Sunflower Industrial Uses' soos vervat in Bylae F.

   6. Strategiese plan vir graanbedryf

      Op navraag van die Voorsitter, meld Mnr Keun dat Mnr Kok reeds aan hom inligting voorsien het aangaande strategiese aspekte waarop daar reeds in ander bedrywe gekonsentreer is, dat hy die inligting sal deurwerk, en by die volgende vergadering verslag sal doen. Mnr Kok dui aan dat die inligting nie van 'n dringende aard is nie, en die Voorsitter bevestig dat die saak oorstaan vir bespreking by 'n volgende vergadering van die Forum. Die Voorsitter versoek dat Besluit 7.6.1 van die Sonneblom- en Sojaforum notule van 17 November 2006 wat lui 'dat Mnr Hawkins die Forum sal ken wanneer GraanSA op die punt staan om strategieë vir die sonneblom- en sojaboonbedrywe te skryf (in ooreenstemming met die Strategiese Plan vir die Graanbedryf), sodat die Forum in oorleg met GraanSA kan bepaal tot watter mate die Forum vir GraanSA daarin behulpsaam kan wees', oorstaan en op die sakelys van die Forum gehou word.

      Besluit:

      1. Dat Mnr Keun by die volgende vergadering verslag doen oor die strategiese aspekte waarop daar reeds in ander bedrywe gekonsentreer is.

         Mnr Keun

      2. Dat Besluit 7.6.1 van die Sonneblom- en Sojaboonforum notule van 17 November 2006 wat lui 'dat Mnr Hawkins die Forum sal ken wanneer GraanSA op die punt staan om strategieë vir die sonneblom- en sojaboonbedrywe te skryf (in ooreenstemming met die Strategiese plan vir die Graanbedryf), sodat die Forum in oorleg met GraanSA kan bepaal tot watter mate die Forum vir GraanSA daarin behulpsaam kan wees', oorstaan en op die sakelys van die Forum gehou word.

         Mnr Keun

   7. Sojaboonroes

      Die vergadering neem kennis dat sojaboonroes reeds voorgekom het tydens die huidige seisoen. Die Voorsitter noem dat 'n nuwe volkleurpamflet aangaande die identifikasie en beheer van sojaboonroes beskikbaar gestel is, en vra lede wat kopieë hiervan verlang vir verspreiding, hetsy vir kennisname of onder produsente, om met Mnr Keun in aanraking te tree.

8. Navorsing

   1. Bestuursopsomming: "Studies on Phakopsora pachyrhizi, the causal organism of soybean rust", me RA Nunkumar, Universiteit van KwaZulu-Natal

      Die Voorsitter noem dat Phakopsora pachyrizi die wetenskaplike term is vir roes, dat 'n opsomming van Me Nunkumar se werk vervat is in Bylae H, en dat 'n illustrasie van die fungus op die PNS-webblad beskikbaar is. Hy meld dat sojaboonroes redelik onder beheer is sover dit spuitmiddels betref, en dat teelwerk ten opsigte van cultivars met weerstandbiedendheid teen sojaboonroes steeds voortgaan. Die vergadering neem kennis van die opsomming van Me Nunkumar se werk.

9. Aanvullende sake

   1. Inligtingsdae

      Die Voorsitter meld dat die LNR-IGG 'n inligtingsdag op 28 Februarie 2007 op Potchefstroom aanbied, en dat die NAMPO-Oesdag van 15 tot 18 Mei 2007 te Bothaville aangebied word. Mnr Keun maak melding van die Sojaboon-inligtingsdag wat op 6 Maart 2007 by die Universiteit van Pretoria se proefplaas plaasvind.

   2. Verbruik van eetbare olie in Suid-Afrika

      Die Voorsitter vra Me de Jager om SAGIS se siening van die saak aan die vergadering te stel. Me de Jager noem dat SAGIS dit moeilik vind om inligting oor die verbruik van eetbare olies in Suid-Afrika te hanteer. Sy meld dat dit 'n redelik omvattende taak is, en dat SAGIS nie oor die kundigheid beskik om die taak te verrig nie. Daar is by die Sojawerkgroep gevra na die aanstel van 'n werkgroep om ondersteuning aan SAGIS te bied in die uitvoer van die werk, sodat daar sekerheid kan wees oor die aard van die inligting verlang, in welke mate die inligting gekontrolleer moet word, en dies meer.

      Die Voorsitter wys daarop dat die onderskeie beheerrade wat voorheen in plek was, wél dié tipe inligting verskaf het, en dat slegs beperkte betroubare inligting oor die oliebedryf tans beskikbaar is. Hy meld dat dit wenslik sou wees om die nodige inligting te verkry, veral met die oog op die vestiging van die plaaslike biobrandstofbedryf. Daar is onsekerheid oor die hoeveelheid en tipe olie-invoere, en 'n duidelike aanduiding van gebeure in die totale oliebedryf is noodsaaklik, veral met die oog op die bevordering van die sonneblombedryf. Die Voorsitter noem dat SAGIS versoek is om dergelike inligting op te spoor, en na aanleiding van dié versoek, die dokument vervat in Bylae I geproduseer het. Hy stel aan die Forum dat SAGIS nie getaak is om met produkte te werk nie, maar dat hulle inligting oor grane en sade hanteer. Hy vra die vergadering hoe noodsaaklik dit vir die Forum is om meer inligting te bekom oor die oliemark in Suid-Afrika.

      Dr Griessel meld dat SAGIS se dokumentasie soos vervat in Bylae I daarop dui dat hulle 'n deeglike studie sou wou onderneem. Daar is by hom geen twyfel dat die inligting van kritiese belang is, en wél verkry moet word nie. Hy noem dat die veevoerbedryf inligting rakende oliekoek-invoere by Doeane en Aksyns verkry, en ook kennis dra van die hoeveelheid saad beskikbaar om plaaslik gepers te word. Dr Griessel meld dat hy inligting sou verlang oor die hoeveelheid olie ingevoer, en dat maklik vasgestel kan word wat die plaaslike produksie van olie is. Hy sou 'n breë prentjie wou hê van die totale plaaslike verbruik van olie, met insluiting van invoere, en meld dat dit belangrik is om ook mielie-olie in te sluit. Mnr Pretorius sê dat die inligting belangrik sou wees aangesien dit riglyne kan verskaf oor die hoeveelheid sonneblom wat geproduseer moet word vir sekere nismarkte in die sonneblombedryf. Hy stem saam met Dr Griessel dat daar nie na té veel detail gekyk word nie. Mnr Louw voer aan dat SAGIS nie algemene inligting kan verskaf nie, en dat dit onnodig sou wees om die koste van 'n SAGIS-ondersoek aan te gaan indien geraamde inligting verlang word. Die Voorsitter noem dat sekere detail, soos inligting oor die sg. 'fish oil', of ou olie wat deur visbraaiers gebruik is, nie belangrik is nie. Wat wél van belang is, is inligting oor die hoeveelheid en tipe suiwer eetbare olies wat vir margarien, gebottelde olie en vir kommersiële doeleindes aangewend word, en die hoeveelhede wat plaaslik geproduseer en ingevoer word. Daar word ooreengekom dat die Navorsingsprioriteitskomitee gesprek voer met SAGIS ten einde vas te stel wat SAGIS se benodighede en die omvang van die werk betrokke by die vasstel van 'n breë aanduiding van die plaaslike produksie en invoere ten opsigte van 'n paar kategorieë, sal wees.

      Die Voorsitter meld dat die Forum op hoogte gehou sal word van verwikkelinge in dié verband. Me de Jager onderneem om met Mnr Keun in verbinding te tree ten einde 'n datum vir gemelde vergadering vas te stel.

      Besluit:

      1. Dat die Navorsingsprioriteitskomitee gesprek voer met SAGIS ten einde vas te stel wat SAGIS se benodighede en die omvang van die werk betrokke by die vasstel van 'n breë aanduiding van die plaaslike produksie en invoere ten opsigte van 'n paar kategorieë, sal wees.

         Voorsitter

      2. Dat die Forum op hoogte gehou sal word van verwikkelinge in dié verband.

         Mnr Keun

   3. Kiemkragtigheid van sonneblom

      Item 9.3 is bespreek onder Item 7.2.

10. Datum van volgende vergadering

    Die volgende vergadering van die Sonneblom- en Sojaforum vind plaas op 17 April 2007. Die vergadering neem kennis van die datums van Forumvergaderings gedurende 2007.

11. Afsluiting

    Die Voorsitter verdaag die vergadering om 13:00.