Canolafokus 52   Februarie 2013

Canola cultivarevaluasie: Wes- en Suid-Kaap 2012

Saamgestel deur PJA Lombard, L Smorenburg en J Strauss

Inleiding

Bastercultivars is reeds die afgelope paar seisoene die grootste groep binne die cultivarproewe (konvensioneel, TT en CL). Die aantal bastercultivars in die 2012-proewe het tot 13 van die 18 cultivars aangegroei. Dit is 'n bevestiging dat maatskappye in Australië toenemend op basters in hul teelbeleide fokus. Die aantal konvensionele cultivars daal en vier van die sewe TT-cultivars in 2012 was bastercultivars. Die TT-groep cultivars het tot in 2009 slegs uit oopbestuifde cultivars bestaan. Inligting oor spesifieke cultivars en hul aanwending in die onkruidbestuursprogram kan vanaf die saadmaatskappye verkry word wat hulle in Suid-Afrika versprei.

Nasionale cultivarproewe

Die Wes-Kaapse Departement van Landbou het gedurende die 2012 seisoen 'n reeks cultivarproewe in die Wes- en Suid-Kaap uitgevoer. In die Suid-Kaap is ag proewe aangeplant waarvan vyf proewe se data hier bespreek word. Die ander resultate was weens omval by Witsand, versuiptoestande by Tygerhoek en wildemakouskade by Roodebloem nie bruikbaar nie. In die Swartland is sewe proewe aangeplant op ses lokaliteite waarvan een proef nie geoes is nie, agv wildemakouskade (Grasrug).

Klimaat oorsig

Die afgelope seisoen was gekenmerk deur baie goeie vogtoestande by in die Swartland en Rûens (Tabel 1). Op beide lokaliteite het bogemiddelde reënval gedurende die lente voorgekom wat die groeiseisoen met etlike dae verleng het. Die uitsondering was Pools in die Swartland met ondergemiddelde reënval. Die eerste betekenisvolle reën by Pools het op 7 Junie geval (20mm), terwyl daar slegs gedurende Augustus bogemiddelde reënval voorgekom het.

By Langgewens was reënval gedurende die groeiseisoen boge­middeld, alhoewel dit tydens Mei, Junie en Julie ondergemiddeld was. Die lentemaande in die Swartland (Augustus en September) was gekenmerk deur baie goeie reën neerslae. Die goeie reën neerslae gepaardgaande met ondergemiddelde temperature het gewasproduksie bevorder. Canolaplante was tot in Oktober groen met die gevolg dat die saad ten volle kon ontwikkel in die peule.

In die Rûens het bogemiddelde reënval vanaf Junie tot Augustus voorgekom. Dit het, soos in die Swartland, die ontwikkeling van die plante bevorder. By Tygerhoek was die gemiddelde maksimum- en minimumtemperatuur tydens die groeiseisoen deurgaans laer as die langtermyn gemiddelde (Figuur 2). Slegs gedurende Junie was die gemiddelde minimumtemperatuur hoër as die langtermyn gemiddeld terwyl min verskil voorgekom het gedurende Julie. Die Napkyarea is 'n tradisionele droër area en het minder reën gekry as die ander lokaliteite.

In die Rûens is die maand Oktober gekenmerk deur bogemiddelde reënval wat die oesproses vertraag en bemoeilik het. Die gemid­delde maksimumtemperatuur by Tygerhoek was byna dieselfde in September as in Oktober en hierdie lae temperature het veroorsaak dat die grond stadig afgedroog het en die canola dus ook nie kon droog word nie. Gedurende dieselfde periode is baie sterk winde in die Swartland ervaar.

Resultate

Die opbrengsresultate is opgesom in Tabel 2 en 3 vir die onderskeie gebiede. Die "Clearfield (CL)"- en "Triasien tolerante (TT)"-cultivars se data is geskei van die konvensionele cultivars, terwyl die bastercultivars met 'n * aangedui word.

In die Swartland was die gemiddelde opbrengste betekenisvol hoër in 2012 (2 300kg ha^-1) as in 2010 en 2011 (1 840kg ha^-1 en 1 923kg ha^-1). Die resultate op Pools het egter die gemiddelde opbrengs vir die Swartland negatief beïnvloed omdat die Pools-area in totaal slegs 185mm reën ontvang het gedurende die groeiseisoen en die eerste betekenisvolle neerslae eers op 7 Junie voorgekom het. Die proef by Pools het groot variasies in opbrengs tot gevolg gehad met baie lae opbrengste vir die TT-cultivars, terwyl vier CL-cultivars meer as 2 000kg ha^-1 gelewer het. Die TT-cultivars kon dus nie aanpas by die lae reënval en droë toestande aan die begin van die groeiperiode nie. Die proefgemiddeld was ten spyte van lae TT-opbrengste steeds 1 344kg ha^-1.

Die proefgemiddeldes vir die Swartland (wat Pools se data insluit), volgens Tabel 2, gewissel tussen 1 344kg ha^-1 vir Pools (ontkieming 15 Junie) en 3 124kg ha^-1 op Langgewens (1ste planttyd op 9 Mei). Die opbrengs van die 1ste aanplanting by Langgewens was gemiddeld slegs 4% hoër as die 2de aanplanting (23 Mei). Die klein verskil kan toegeskryf word aan die voorkoms van reën in September en Oktober wat gunstige toestande vir saadvul by beide proewe veroorsaak het.

Cultivars gemerk met *, is bastercultivars.
Cultivars gemerk met dieselfde letter verskil nie betekenisvol van mekaar nie.

Cultivars gemerk met *, is bastercultivars.
Cultivars gemerk met dieselfde letter verskil nie betekenisvol van mekaar nie.

In die Swartland het Hyola 50 (2 948kg ha^-1) gemiddeld die hoogste opbrengs as konvensionele cultivar en Hyola 575 CL (2 850kg ha^-1) die hoogste opbrengs as CL-cultivar gelewer (Tabel 2). Die CL-cultivar, 46Y83 (2 755kg ha^-1) het die 3de hoogste opbrengs gegee. Dit was egter betekenisvol laer as Hyola 50. Agamax, Hyola 571CL en 45Y86 se opbrengs was betekenisvol laer as die van Hyola 575 CL.

In die TT-groep het die twee basters, Hyola 555 TT (2 392kg ha^-1) en Tumby HT (2 177kg ha^-1) die hoogste gemiddelde opbrengs in die Swartland gelewer. Die opbrengs van Hyola 555 TT was betekenisvol hoër as die opbrengs van die ander TT-cultivars. CB Jardee HT (2 042kg ha^-1) se opbrengs het nie betekenisvol verskil van Tumby HT nie. Die opbrengs van die TT-cultivars (1 969kg ha^-1) was egter gemiddeld 25.6% (24.6 in 2011 en 25.26% in 2010) laer in vergelyking met die konvensionele cultivars (2 647kg ha^-1). Die gemiddelde opbrengs van die CL-cultivars was 7.1% laer as die van die konvensionele cultivars. In die Swartland het die TT-cultivar, Hyola 555 TT, nie betekenisvol van die konvensionelecultivars Agamax en Garnet sowel as vyf CL-cultivars (Hyola 571 CL, 45Y86, 43Y85, 45Y82 en 44Y84) verskil nie.

In die Rûens (Tabel 3) het die proef gemiddeldes gewissel tussen 3 062kg ha^-1 op Klipdale en 1 855kg ha^-1 op Tygerhoek 1 (eerste saaityd). Die tweede saaityd by Tygerhoek is nie geoes nie weens versuipte grondtoestande gedurende die lente. Die eerste saaityd se data is wel ingesluit, maar het ook baie nat toestande ervaar. Die gemiddelde opbrengs van TT-cultivars was 17.5% (22.1% in 2010 en 11% in 2011) laer as die gemiddelde van die konvensionele cultivars. Die gemiddelde opbrengs van die CL-groep was 0.2% hoër as die gemiddelde opbrengs van die konvensionele groep (10% in 2011).

Die CL-cultivar 46Y83 (3 194kg ha^-1) en die konvensionele cultivar Hyola 50 (3 193kg ha^-1) het die hoogste gemiddelde opbrengste in die Rûens gelewer. Die opbrengs van die CL-cultivar Hyola 575CL (3 024kg ha^-1) het nie betekenisvol van die hoogste produseerders verskil nie. In die TT-groep het die twee basters Hyola 555 TT (2 553kg ha^-1) en CB Jardee HT (2 518kg ha^-1), die hoogste opbrengs oor alle lokaliteite in die Rûens gelewer. Die cultivars, Thunder (2 454kg ha^-1) en Tumby HT (2 438kg ha^-1) het nie betekenisvol van Hyola 555TT verskil nie. Die opbrengs van die TT-cultivar, Hyola 555TT het nie betekenisvol van die konvensionele cultivar Agamax en drie CL-cultivars (43Y85, 45Y82 en 43C80) verskil nie.

Gevolgtrekking

Die 2012 seisoen was 'n baie gunstige seisoen vir gewasverbouing. Alle cultivars is bevoordeel deur die lang groeiseisoen en tog het groot verskille tussen cultivars voorgekom. Uit die resultate is dit duidelik dat die cultivarkeuse 'n groot invloed op die uiteindelike opbrengs en dus ook die winsgewendheid van canola mag hê. Produsente moet dus seker maak dat hulle die beste cultivar vir hulle spesifieke produksie-area aanplant, met inagneming dat 2012 se resultate bogemiddeld is.