Kletodim: redes vir skade by Canola

Piet Lombard
Erkenning aan Chris Cumming

Dit is bekend dat skade aan canola kan voorkom wat met die toediening van die ACC-ase groep onkruiddoders (Groep A – fops en dims) verbind word. Daar word verwys na kletodim-skade, aangesien die aktiewe bestanddeel die meeste aangewend word, maar soortgelyke skade simptome kan ook deur die ander selektiewe eenjarige grasdoders van die groep veroorsaak word. Nuwe inligting kom steeds na vore wat lig werp op die skade.

Die proses

1. ACC-ase groep onkruiddoders begin vinnig werk na opname sodra die drempelwaarde bereik is.
2. Die onkruiddoders word vinnig nadat dit opgeneem is na 'n onaktiewe vorm afgebreek.
3. Vog- en veral temperatuurstremming verlaag die metabolisme in die canolaplant.
4. Die jong aktiewe groeipunte waar die blomknop vorm word eerste aangetas.

Dosis toegedien: hou by die geregistreerde dosis

Produsente sal soms verkeerdelik dosisse veel hoër as die registreerder dosis aanwend. Die wanpraktyk word toegepas om hoё onkruiddruk, raaigrasse wat reeds té groot is of onkruiddoderweestand te probeer aanspreek. Die gevolg van die praktyk is soms Kletodimskade op die blomme van die canolaplant en opbrengsverlaging. Grasonkruide wat later ontkiem word gewoonlik oorskadu deur canolaplante as daar genoeg plante (>22) is en wat ook 'n egalige stand het.

❜❜Die beste tyd vir kletodim-toedienings is tussen die 2- en 4-blaarstadium van die canola" hoewel die etiket wel later kan aandui.
(CUMMINGS 2019)

Die gevaar van uitskerming van onkruide deur die canola is ook dan op sy laagste. Dit word ten sterkste aanbeveel om nooit meer as die aanbevele dosis kletodim-produk (volgens etiket) toe te dien nie; die risiko vir plantskade en oesverliese is net te hoog.

Hoër dosisse dra ook by tot versnelde tempo van die ontwikkeling van onkruiddoderweerstand en weerstand teen die ACC-ase groep wat algemeen in sekere areas in die Wes-Kaap voorkom.

Stadium van die gewas tydens toediening

Die Australiese etiket dui aan dat, indien die hoër dosis gespuit word, dit nie later as die 6-blaarstadium van canola gespuit moet word nie. Produsente moet seker maak dat geen blomknoppe al gevorm het nie. As blomknoppe wel al gevorm het, is die risiko vir skade soveel hoër.

Canola wat onder gunstige toestande ontwikkel (warm, vogtige grondtoestande nie nat soos in 2023) sal langer neem voor dit van die vegetatiewe tot die reproduktiewe groeifase omskakel. In teenstelling sal ongunstige klimaatstoestande die ontwikkeling versnel. Lae temperature versnel die tyd van ontkieming tot blomvorming, minder blare sal dus vorm voor die blomknopstadium in aanvang neem. Plaaslike data het gevind dat sommige canolakultivars by so vroeg as 6-blaarstadium reeds blomknoppe vorm. In 2018 op Langgewens, het al die canolakultivars in die proewe teen die 8-blaarstadium al blomknoppe gevorm.

Verliese van 3-20% kan voorkom as tydens blomknopverskyning gespuit word (500 ml/ha) (240 g/L) volgens Zerner and Wheeler (2013).

Vog- en temperatuurstremming tydens toediening.

Enige plant wat onder ongunstige toestande verkeer se metabolisme neem af. Indien 'n onkruiddoder onder hierdie toestande toegedien word, kan die plant se verdedigingstelsels nie die produk vinnig genoeg metaboliseer nie en verhoog die risiko vir skade.

Baie koue toestande voor of na bespuiting het 'n effek op die metabolisme van die canolaplant. Erge koue sit 'n stremming op die plant wat nie met die oog waarneembaar is nie. Die skielike verandering in klimaatstoestande (daar word na "spikes" verwys) waar uiters warm dae 'n koel periode volg of andersom, kom die afgelope paar jaar meer gereeld voor en het 'n erge versteurende effek op die plant se metabolisme.

Opsomming

'n Enkele faktor kan kletodim-skade by canola veroorsaak, maar die voorkoms van 'n kombinasie van faktore verhoog aansienlik die risiko. Produsente moet soos in Australië aanbeveel word, eerder op 'n vroeër blaarstadium as later spuit en nie meer as 500 ml/ha kletodim-produk nie.